Αποφάσισα να γράψω μετά από πολύ καιρό, με αφορμή μια συζήτηση στο AmigaPlanet σχετικά με την χμ, "αυξησούλα" στην τιμή του Amiga nextgen motherboard A1222 από τα 400€ στα 1.200€. Με αυτή λοιπόν την αφορμή σκέφτηκα να εκφράσω κάποιες σκέψεις σχετικά με την πλατφόρμα που έχω κάνει εδώ και αρκετά χρόνια. Οι σκέψεις αυτές έχουν να κάνουν με την επιλογή της αρχιτεκτονικής PowerPC ως πυρήνα για τη συνέχεια της Amiga και τη μετάβαση στον 21ο αιώνα. Και δεν θα το παίξω μετά Χριστόν προφήτης, τώρα που οποιοσδήποτε μπορεί να διαπιστώσει ότι όλη αυτή η ιστορία δεν οδήγησε απολύτως πουθενά. Αντιθέτως, αν πάρουμε τα πράγματα από την αρχή νομίζω ότι οποιοσδήποτε δεν φορούσε παρωπίδες θα καταλάβαινε ότι οι δρόμοι της Amiga με τη Motorola έπρεπε να χωρίσουν με το τέλος της ανάπτυξης επεξεργαστών αρχιτεκτονικής 680x0. Αλλά ας θυμηθούμε λίγο τι είχε συμβεί...
Στα τέλη της δεκαετίας του '80, παρά την (ολοκληρωτική, σχεδόν) τεχνολογική της υπεροχή, η πλατφόρμα της Amiga κατορθώνει να κυριαρχήσει στην αγορά των home computers της Ευρώπης με όχημα την Amiga 500 και μέσο... τα παιχνίδια. Παρά την ασύλληπτη διάδοση των PCs και της x86 αρχιτεκτονικής στον επαγγελματικό χώρο, υπάρχουν τομείς στους οποίους τα μεγάλα μοντέλα (κυρίως) - ήτοι η Α2000 - διαπρέπουν, καθώς το hardware τους είναι ό,τι πιο κατάλληλο για συγκεκριμένες εφαρμογές. Η Commodore, καθώς όλο και περισσότερο βυθίζεται στην ανυποληψία λόγω τραγικών επιλογών της εκάστοτε διοίκησης, καθυστερεί να ακολουθήσει τις εξελίξεις, ανοίγοντας έτσι το δρόμο σε τρίτους κατασκευαστές για την ανάπτυξη και την κυκλοφορία επιταχυντών, σκληρών δίσκων και άλλων περιφερειακών. Ένας από αυτούς τους κατασκευαστές είναι και η γερμανική Phase 5 που ιδρύεται το 1992 και γίνεται γνωστή με την επέκταση μνήμης/επιταχυντή Blizzard 1220 για την ολοκαίνουρια Amiga 1200. Τον 1220 ακολουθούν άλλα προϊόντα της εταιρίας που γνωρίζουν μεγάλη εμπορική επιτυχία συνδυάζοντας αξιοπιστία και επιδόσεις. Δυστυχώς, στις 29 Απριλίου του 1994 η Commodore κατεβάζει τα ρολά, πνιγμένη από τα οικονομικά προβλήματα που την ταλαιπωρούσαν στην ουσία από τη μέρα σχεδόν της φυγής του ιδρυτή της, Jack Tramiel, το 1984. Το επίπεδο της κακοδιαχείρησης μετά την αποπομπή του Tramiel μπορεί να γίνει κατανοητό αν κάποιος σκεφτεί ότι η εταιρία είχε στο παλμαρέ της τον πλέον επιτυχημένο εμπορικά 8bit home computer (Commodore 64) αλλά και την Amiga. Και παρόλα αυτά, κατάφερε να πτωχεύσει σε μία εποχή που τα προϊόντα της (Amiga 1200, cd32, Amiga 4000) κάθε άλλο παρά ασυγκίνητο άφηναν το κοινό...
Μετά το κλείσιμο της Commodore ήταν προφανώς στο συμφέρον όλων των εταιριών που έφτιαχναν hardware και software για την Amiga η συνέχιση της πορείας της τελευταίας. Και πράγματι, μετά από ένα διάστημα προσμονής και αγωνίας, ο γερμανικός κατασκευαστής PCs ESCOM αποκτά τα δικαιώματα και ξανακυκλοφορεί τις Amiga 1200 και Amiga 4000. Δυστυχώς η όλη ιστορία δεν μακροημερεύει και μόλις 2 χρόνια αργότερα, το 1996, η ESCOM πτωχεύει και η παραγωγή της Amiga σταματάει οριστικά.
Καθώς η πλατφόρμα διατηρεί ακόμα αρκετό φανατικό κοινό που την έχει λατρέψει για την τεχνολογική υπεροχή της (έστω, την υπεροχή των προηγούμενων ετών γιατί το 1996 τα πράγματα είχαν αλλάξει) και οι κατεξοχήν gamers έχουν πάρει τα κουβαδάκια τους και έχουν μετακομίσει σε άλλες παραλίες (Sony PlayStation, PCs), η ζήτηση για νέο hardware εξακολουθεί να υφίσταται. Χωρίς εργοστάσιο να κατασκευάζει μηχανήματα η λύση των επιταχυντών για τους υφιστάμενους υπολογιστές είναι μονόδρομος, και εκεί η Phase 5 διαπρέπει, κυκλοφορώντας accelerators βασιζόμενους σε όλους τους επεξεργαστές της σειράς 680x0 της Motorola: 68020, 68030, 68040, 68060. Όμως η τελευταία, από το 1991 ήδη, έχει ξεκινήσει την ανάπτυξη μίας νέας οικογένειας επεξεργαστών, σε συνεργασία με τις Apple και IBM. Η σειρά αυτή, που ονομάζεται PowerPC, πέραν της συμμετοχής της ίδιας της Motorola ελάχιστη σχέση έχει με την οικογένεια επεξεργαστών 680x0 καθώς βασίζεται σε τεχνολογία RISC σε αντίθεση με τους τελευταίους που αποτελούσαν τυπικά chips CISC αρχιτεκτονικής. Προκειμένου να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το αντίπαλο δέος (Intel) η Motorola σταματάει την ανάπτυξη και την εξέλιξη της οικογένειας επεξεργαστών 680x0 και αφιερώνεται ολοκληρωτικά στους PowerPC, με αποτέλεσμα ο 68060 να είναι το τελευταίο και ισχυρότερο chip της δημοφιλούς σειράς που αποτέλεσε τον διάδοχο των 8μπιτων 6800 και 6809.
Ταυτόχρονα, η Phase 5 συνεχίζει να αναπτύσσει και να βγάζει στην αγορά state of the art επιταχυντές για την Amiga. Καθώς οι άνθρωποι της εταιρίας ετοιμάζονται για το σχεδιασμό των (ισχυρότερων) διαδόχων των Blizzard 1260 και CyberStorm, ο προβληματισμός είναι αναπόφευκτος: πώς μπορείς να κάνεις το επόμενο βήμα όταν δεν υπάρχει στην ίδια οικογένεια επεξεργαστών κάποιος ανώτερος από αυτούς που έχεις ήδη χρησιμοποιήσει; Πόσο μάλλον όταν γνωρίζεις πως ούτε στο μέλλον πρόκειται να κυκλοφορήσει κάποιος διάδοχος; Αναγκαστικά, οφείλεις να στραφείς σε μία άλλη, νέα - και ασύμβατη, φυσικά - αρχιτεκτονική. Πώς όμως διατηρείς τη συμβατότητα με το ήδη υπάρχον software, ακόμα και με αυτό το ίδιο το λειτουργικό σύστημα (AmigaOS); Μα, πολύ απλά, φροντίζεις ο νέος σου επιταχυντής, πέρα από την ολοκαίνουρια, εξωτική CPU με την οποία θα τον εφοδιάσεις, να διαθέτει και άλλη μία της οικογένειας 680x0. Με τον τρόπο αυτό από τη μία διατηρείς τη συμβατότητα με το ήδη υπάρχον software και από την άλλη παρέχεις πεδίο για ανάπτυξη νέων εφαρμογών που θα εκμεταλλεύονται τη νέα αρχιτεκτονική. Όλα καλά μέχρι εδώ, θα έλεγε κανείς...
Εδώ ακριβώς είναι το σημείο της κρίσιμης απόφασης, της απόφασης που προσωπικά θεωρώ ότι αποτέλεσε το τελευταίο, το τελειωτικό καρφί στο φέρετρο της Amiga. Από τη μία υπήρχε η αρχιτεκτονική PowerPC την οποία είχε ήδη υιοθετήσει η Apple (και με αυτήν πήγαινε για κλείσιμο, ας μην το ξεχνάμε αυτό) και από την άλλη οι... μισητοί εκπρόσωποι της x86 οικογένειας, με τον Pentium (και τους Pentium MMX και Pentium II) εκείνο τον καιρό να είναι το απόλυτο best seller. Ας σταθούμε μια στιγμή σε αυτό το σημείο όμως, για να διευκρινίσουμε ότι οι αντίστοιχες CPUs από την πλευρά της σύμπραξης Apple-IBM-Motorola (PowerPC 603, 603e) ήταν μάλλον τεχνολογικά ανώτερες, κάτι που ασφαλώς έκανε τα μάτια από την πλευρά της Phase 5 να... αλληθωρίζουν προς αυτό το στρατόπεδο. Και ποιος μπορεί να τους αδικήσει, άλλωστε; Τι πιο κατάλληλο για τη συνέχεια της Amiga από το πλέον προηγμένο τεχνολογικά, έτσι δεν είναι; Δυστυχώς, όπως αποδείχτηκε και πολύ σύντομα μάλιστα, οι PowerPCs ήταν η (εντελώς, όμως) λάθος επιλογή...
Έχοντας διαλέξει να ανέβει στο άρμα των Motorola-Apple-IBM η Phase 5 κυκλοφορεί το 1998 τους επιταχυντές Blizzard PPC και CyberStorm PPC για 1200άρες και big box Amigas, αντίστοιχα. Οι νέοι accelerators διαθέτουν έκαστος έναν 68040 ή 68060 για compatibility με το ήδη υπάρχον software και έναν εκπρόσωπο της οικογένειας PowerPC για να οδηγήσει την πλατφόρμα στη νέα χιλιετία. Και, φυσικά, δυνατότητα για μέχρι και 128ΜΒ μνήμης RAM, μέγεθος εξαιρετικό για τα δεδομένα της εποχής. Όμως, τα πράγματα δεν πάνε κατ' ευχήν για την Phase 5: από τη μία οι τσουχτερές τιμές των νέων accelerators, από την άλλη η βάση χρηστών της Amiga που όλο και συμπυκνώνεται και, τέλος, η μηδαμινή ανταπόκριση των λιγοστών software developers που έχουν απομείνει στη νέα αρχιτεκτονική, οδηγούν στο κλείσιμο της εταιρίας το έτος 2000. Δυστυχώς όμως, ο σπόρος έχει φυτευτεί και όσοι έχουν απομείνει πιστοί στην πλατφόρμα θεωρούν μονόδρομο την PowerPC αρχιτεκτονική. Η λύση των παντού διαδεδομένων και πάμφθηνων x86 έχω την αίσθηση ότι δεν αντιμετωπίστηκε ποτέ στα σοβαρά: όσοι αποφάσιζαν για τις τύχες της πλατφόρμας είτε λόγω ρομαντισμού, είτε εξαιτίας στενομυαλιάς, είτε επειδή δεν μπορούσαν να δουν πραγματικά μπροστά, είχαν κάνει την επιλογή τους. Η Amiga θα πορευόταν από εκεί και πέρα σφιχταγκαλιασμένη με μία οικογένεια επεξεργαστών τους οποίους ακόμα και η ίδια η Apple απέρριψε τελικά το 2005, για χάρη των προϊόντων της Intel! Χμμμ...
Με το ξεκίνημα της νέας χιλιετίας έγινε φανερό ότι Amiga και αρχιτεκτονική PowerPC θα πορεύονταν στο εξής μαζί. Καθώς το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της πλατφόρμας είναι οι συνεχείς διχασμοί, διασπάσεις και διχόνοιες, ήδη από πολύ νωρίς κυκλοφορούν οι Pegasos και Pegasos 2 από την Genesi, βασισμένοι εξ' ολοκλήρου σε PowerPC αρχιτεκτονική και, προφανώς, χωρίς συμβατότητα με τις classic Amigas. Οι Pegasos τρέχουν το νέο λειτουργικό MorphOS, το οποίο, παρόλο που δε φαίνεται με την πρώτη ματιά, είναι μια μετεξέλιξη του AmigaOS 3.x για PowerPC based υπολογιστές. Από την άλλη πλευρά, η αγγλική Eyetech κυκλοφορεί ένα ακόμα motherboard με επεξεργαστή PowerPC, την AmigaONE, η οποία μάλιστα θα είναι και αυτή που θα τρέχει το νέο, επίσημο, AmigaOS 4. Που δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμα, αλλά λεπτομέρειες...
Αν αποστασιοποιηθούμε λιγάκι και προσπαθήσουμε να εξετάσουμε με ψυχρή λογική ό,τι συνέβαινε στο χώρο της Amiga την πρώτη 5ετία της τρέχουσας χιλιετίας, μπορούμε να διαπιστώσουμε τον παραλογισμό σε όλο του το μεγαλείο: 2 διαφορετικές πλατφόρμες βασισμένες σε PowerPC (καμία συγγένεια σε CPU ή chipset με την Amiga) με 2 διαφορετικά λειτουργικά συστήματα. Το πρώτο έχει το όνομα αλλά δεν υπάρχει καν, και το δεύτερο έχει την - ας την πούμε - χάρη αλλά του λείπει το όνομα και εκ πρώτης δεν θυμίζει σε τίποτα Amiga. Ωραία...
Τον ίδιο καιρό η IBM αρχίζει να έχει προβλήματα με τους PowerPCs, καθώς οι επεξεργαστές της δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να ακολουθήσουν τα νέα chips της Intel. Ειδικά αν δεν χρησιμοποιούν... υγρό άζωτο ως σύστημα ψύξης! Κατά συνέπεια σύντομα - και πολύ πριν το 2010 - παύει να υπάρχει οποιοσδήποτε μαζικά παραγόμενος υπολογιστής που να βασίζεται στην αρχιτεκτονική PowerPC και, αν δεν απατώμαι, η τελευταία φορά που συναντάμε τέτοιου τύπου CPU είναι στο PlayStation 3.
Το αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι ότι πλέον, εν έτει 2024, αν κάποια πλατφόρμα χρησιμοποιεί PowerPCs το τεχνολογικό χάσμα σε επίπεδο hardware με τα PCs και τα Macs αρχίζει να γίνεται χαώδες, και είναι πλέον εμφανές ότι η - κάποτε ανώτερη τεχνολογικά - Amiga δεν θα ξαναβρεθεί ποτέ κοντά στον ανταγωνισμό από άποψη επιδόσεων και τεχνολογικών νεωτερισμών. Το γεγονός ότι ακόμα και στις μέρες μας κάποιοι που έχουν τα δικαιώματα χρήσης του brand name κυκλοφορούν ακόμα custom PowerPC based motherboards με τιμές που... ξεκινάνε από τα 1.200€ (sky is the limit, αγαπητοί) και έχουν το θράσος να τα ονομάζουν "Amiga" το θεωρώ θλιβερό επίλογο στην όλη ιστορία και απλά το αναφέρω χωρίς να του κάνω τη χάρη να ασχοληθώ παραπάνω...
Θα ήθελα πριν κλείσω να σκεφτείτε αυτό που σκεφτόμουν και εγώ πριν ξεκινήσω να γράφω αυτή την ανάρτηση που κατέληξε σε... σεντόνι. Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι εκεί, στο 1998, οι άνθρωποι της Phase 5 αποφάσιζαν να κυκλοφορήσουν την... Blizzard x86, με έναν 680x0 και έναν Pentium onboard. Και ας υποθέσουμε ότι οι Αμιγκάδες της εποχής θα έριχναν (πολύ) νερό στο κρασί τους και θα αποδέχονταν αυτή την εσχάτη προδοσία ως τη μοναδική βιώσιμη λύση. Και ας υποθέσουμε επίσης, ότι μετά το φούντο της Phase 5 κανένας δεν θα έμπαινε στον κόπο να ασχοληθεί με custom motherboards οποιασδήποτε αρχιτεκτονικής αλλά θα έφτιαχναν απλά και θα κυκλοφορούσαν το νέο AmigaOS να τρέχει natively σε PCs. Μπορείτε να αντιληφθείτε πόσο κοντύτερα θα βρισκόταν η πλατφόρμα της Amiga στο σήμερα; Πόσο πιο εύκολα θα είχε υιοθετήσει τις νέες τεχνολογίες και πόσο πιο απλό και φθηνό θα ήταν για τον καθένα να δοκιμάσει την "εμπειρία Amiga" αφού αυτή θα έτρεχε σε οποιοδήποτε PC ή laptop θα τύχαινε να διαθέτει; Κι όμως, όταν διατυπώνω αυτές τις απόψεις συνήθως κατηγορούμαι ως αιρετικός και ως "εχθρός της Amiga" από τους οπαδούς και τους MorphOS και τους AmigaOS 4. Ναι, και από τους 17 τέτοιους που υπάρχουν παγκοσμίως ;-)
